Türkiye’de İç Göçler

Bu çalışmada, Türkiye sınırları içinde Genel Nüfus Sayımı dönemleri arasında göç edenlerin sayısal boyutları, sosyo-ekonomik nitelikleri ve yerleşim yerleri bazında dağılımları ile göç nedenleri konularında meydana gelen değişimler değerlendirilerek, 1965-2000 döneminde Türkiye sınırları içindeki göçlerin profili çıkartılmıştır.

Nüfus artış hızındaki azalışa paralel olarak kentleşme hızı azalış eğilimi göstermiş olmasına rağmen, kentleşme hızının istenen seviyeye inmesi ve isteğe bağlı nüfus hareketlerinin istenen mekanlara yönelmesinde yeteri kadar başarılı olunamamıştır.

1970 2000 döneminde nüfusu en fazla olan İstanbul, Ankara ve İzmir il grubuna 2000 yılında Konya, Adana, Bursa, Antalya, İçel, Şanlıurfa ve Diyarbakır illeri dahil olmuştur. 1995-2000 döneminde 81 ilden Antalya, Şanlıurfa ve İstanbul nüfus artış hızı en yüksek iller arasında ilk üç sırada yer alırken, 15 ilin nüfusu azalış eğilimi göstermiştir. Nüfus artış hızı azalan 15 ilin başında Tunceli ve Ardahan illeri gelmektedir.

12 İstatistiki bölge birimi arasında, İstanbul bölgesi nüfus artış hızı en yüksek, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi ise nüfus artış hızı en düşük bölgelerdir

Türkiye genelinde göç eden nüfusun payında artan bir eğilim gözlenmiş, 5 yaşın üstündeki nüfusun yüzde 11’ini oluşturan 6,7 milyon kişi 1995-2000 döneminde yurt içinde göç etmiştir. Kırdan kente göçlerin daha fazla olduğu şeklinde bir görüş hakim olmasına rağmen, göçlerin yarıdan fazlası şehirden şehre, yaklaşık beşte biri köyden şehre göçler şeklinde olmuştur. 81 ilin 23’ü verdiğinden daha fazla göç almıştır. Bu illerin başında İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli, Ankara ve Antalya illeri yer almıştır. 81 ilin 58’i aldığından daha fazla göç vermiştir. Bu illerin başında ise Samsun, Şanlıurfa ve Diyarbakır illeri yer almıştır. İllerin kendi sınırları içindeki yerleşim yerleri arasındaki göçler dahil edilmeden, aldığı göç hızı en yüksek olan illerin büyük çoğunluğu batı bölgelerinde, verdiği göç hızı en yüksek olan illerin çoğunluğu ise doğu bölgelerinde bulunmaktadır.

12 İstatistiki bölge birimi arasında, İstanbul ve Batı Marmara Bölgeleri net göç hızı pozitif, Batı Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu Bölgeleri net göç hızı negatif olan bölgelerin ilk sıralarında yer almaktadır. Göçler orta yaşlarda yoğunlaşmakta, genç ve yaşlı olanlar daha az göç etmektedir. Göç edenler arasında erkekler kadınlardan daha fazla göç etmektedir. Genç ve orta yaş grubundaki erkekler kadınlara nazaran, ileri yaşlarda ise kadınlar erkeklere nazaran daha fazla göç etmektedir.İller arası göç edenler içinde hiç evlenmemiş ve boşanmış olanlar daha fazla göç etmişlerdir. Göç etmiş kişiler arasında okuma yazma bilenlerin ve özellikle ilk okuldan mezun olanların payı çok yüksektir. Göç eden erkekler kadınlardan daha fazla istihdam imkanı bulmuştur. İşgücüne dahil olmayanlar içinde, payı oldukça yüksek olan kadınların büyük çoğunluğu ev kadını ve öğrencidir.

Erkeklerin çoğunluğu iş arama/bulma ve tayin/atama nedeniyle göç etmiş iken, kadınların çoğunluğu evlilik ve eğitim nedeniyle göç etmişlerdir. 2000 yılında nüfusun yüzde 72,2’si doğduğu ilde , yüzde 27,8’i ise doğduğu ilin dışında ikamet etmektedir. En fazla göç alan illerde ikamet edenler içinde, başka illerde doğanların payı oldukça yüksektir. İkamet ettiği ilin toplam nüfusu içinde, başka il doğumluların en fazla olduğu illerin başında Yalova, İstanbul, Kocaeli, İzmir, Ankara, Tekirdağ, Bursa, Antalya, Bilecik ve İçel illeri gelmektedir. Doğduğu İlden başka ilde ikamet edenlerin en fazla olduğu illerin başında Tunceli ili gelmektedir. Bu il doğumluların yüzde 69,9’u başka illerde ikamet etmektedir. Doğduğu ilden başka ilde ikamet edenlerin en az olduğu illerin başında Antalya ili gelmektedir. Bu il doğumluların sadece yüzde 8,5’i başka illerde ikamet etmektedir.

Devlet Planlama Teşkilatının Hazırlamış Olduğu Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri (1965-2000) Raporunun devamı için tıklayınız…