Doğum Öncesi ve Sonrası İzinlerin Kullanımı

Doğum öncesi ve doğum sonrası yasal izinlerin ne şekilde kullanılacağı ve süreleri ilgi genelgemiz ile belirtilmiş ve yargı teşkilatına duyurulmuştur. Ancak bu izinlerin kullanılışında bazı yanlış uygulamaların olduğu ve sonucunda da hâkim ve savcılarımız ile personelimizin mağdur oldukları gözlenmiştir.

Bu itibarla konunun ayrıntılı olarak tüm teşkilatımıza tekrar açıklanması zarureti hasıl olmuştur.

Bilindiği gibi; 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 56 ncı maddesinin 4 üncü fıkrası hâkim ve savcıların; mazeret, hastalık ve aylıksız izinleri hakkında Devlet Memurları Kanunundaki hükümlerin uygulanacağını belirtmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104 üncü maddesinin A bendinde “Memura doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, tabibin onayı ile memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir. Yukarıda öngörülen süreler memurun sağlık durumuna göre tabip raporunda belirlenecek miktarda uzatılabilir.” hükmü bulunmaktadır.

Buna göre; normal gebelikte doğum öncesi 8 haftalık yasal izne ayrılmak isteyen ilgilinin gebeliğin 32 nci haftasında olduğunu doktor raporu ile belgelemesi yeterli olacaktır. (Çoğul gebelikte bu işlemin 30 uncu haftada yapılması gerekmektedir) Düzenlenen bu raporda “8 haftalık doğum öncesi iznini kullanması uygundur” şeklinde bir onaya gerek bulunmamaktadır. Buradaki 8 haftalık izin süresi doktorun inisiyatifinde olan bir izin değil ilgiliye kanunen tanınan yasal bir haktır. Ancak; ilgili, doğumdan önceki 3 üncü haftaya kadar iş yerinde çalışmak istiyor ise “doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışabilir” şeklinde sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile onaylatması gerekmektedir. Bu durumda ilgilinin 32 nci haftadan sonra doğum öncesi iznine ayrıldığı zamana kadar çalıştığı süreler doğum sonrası iznine eklenebilecek, rapor, mazeret, sevk gibi nedenlerle göreve devam etmediği süreler çalışılmış süre olarak değerlendirilmeyecektir. İlgili; doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışabileceğine ilişkin doktor raporu almaz ise doğumdan önce çalışmış olsa dahi çalıştığı sürelerin doğumdan sonraki 8 haftalık sürenin sonuna eklenmesi mümkün olmayacaktır.

Bu kapsamda; doğum sonrası yasal iznin kullanılmasında da aynı usul geçerlidir. Doğum sonrası yasal izin süresi çoğul gebelikte de normal gebelikte olduğu gibi 8 haftadır. İlgilinin doğum yaptığı tarihi rapor ile belgelemesi yeterlidir. Doğum sonrası 8 haftalık yasal iznini kullanabileceğine ilişkin bir rapora ihtiyaç yoktur. Buradaki 8 haftalık süre ilgilinin doğum yaptığı tarihten itibaren başlamaktadır. Hastaneden taburcu olduğu tarih önemli değildir. Ayrıca ilgilinin doğumdan önce sağlık durumunun uygun olduğuna ilişkin rapor alarak çalıştığı sürelerin de doğum sonrası yasal iznine eklenebileceğine ilişkin rapor düzenlenmesine gerek yoktur.

İlgili maddede yer alan “Yukarıda öngörülen süreler memurun sağlık durumuna göre tabip raporunda belirlenecek miktarda uzatılabilir” hükmünde de ilgilinin doğumdan önceki çalışmış olduğu sürelerin doğum sonrası 8 haftalık yasal iznine eklenmesinden sonra görevine başlaması gereken tarih itibariyle iyileşememesi halinde bu yasal izin süresinin doktor raporu ile uzatılması durumu belirtilmektedir. Bu durumda ilgilinin doğum sonrası yasal izin süresinin bitiş tarihinden önceki bir tarihte doktorun “doğum sonrası yasal izin süresinin …… gün/ay uzatılması uygundur” şeklinde bir rapor düzenlemesi yeterli olacaktır. Yasal izin süresi 20 güne kadar uzatılıyor ise tek hekim tarafından, 20 günü geçiyor ise heyet tarafından raporun düzenlenmesi gerekmektedir.

Uygulamada yaşanılan bir diğer yanlışlık ise doğum öncesi çalışılmayan sürelerin doğum sonrası sürelere eklenmesidir. Gebeliğin 32 inci haftasında çalışabilir raporu alan fakat gebeliğin ilerleyen haftalarında tedavi görmesi nedeniyle fiilen çalışamayan veya doğum öncesi iznine ayrılan ancak erken doğum nedeniyle izninin tamamını kullanamayanların 8 haftalık doğum sonu izinlerine yalnızca çalıştıkları sürelerin eklenmesi mümkündür. Kullanamadıkları kalan sürelerin veya çalışmadıkları sürelerin eklenmesi mümkün değildir.

Aynı Kanunun 108 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında düzenlenen "Doğum yapan memurlara istekleri halinde 104 üncü maddenin (A) bendinde belirtilen sürelerin bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız izin verilir." hükmünde aylıksız iznin başlayış tarihi için doğum sonrası yasal izin ile eğer yasal izin süresi doktor raporu ile uzatılmışsa uzatılan sürenin son günü esas alınmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken husus ise, doğum sonrası yasal izin süresinin bitiş tarihi ile bu sürenin uzatıldığını belirten raporun düzenleniş tarihi arasında boşluk olmamasıdır. İlgiliye doğum sonrası yasal izin sürelerinin bitiş tarihinden sonraki bir zamanda yasal izin süresinin uzatıldığına ilişkin bir rapor düzenlenirse bu rapor aylıksız izin hesaplamasında dikkate alınmayacak ve hastalık izninden sayılacaktır. Aylıksız iznin başlangıç tarihi yasal izin sürelerinin bitiş tarihi olacaktır. Doğum yapan ilgili yasal izin sürelerinin bitiş tarihinden önce veya göreve başladıktan sonra bir yıllık süre içinde yine aylıksız izin talebinde bulunabilir.

Konuya ilişkin Genel Müdürlüğümüz web sayfasında (www.pgm.adalet.gov.tr) yer alan örneklerinde incelenerek, doğum öncesi ve doğum sonrası yasal izinlerin kullanılışında gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi ve merkez ve mülhakatınızda görevli hakim ve savcılar ile diğer personele tebliğini rica ederim.